Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θαυματουργός ὁ Νεοκαισαρείας (17 Νοεμβρίου)
εννήθηκε περίπου τό 210 μέ 215 μ.Χ. Οἱ γονεῖς του ἦταν εἰδωλολάτρες καί εἶχαν μεγάλη κοινωνική θέση στή Νεοκαισάρεια τοῦ Πόντου. Μετά τήν στοιχειώδη ἐκπαίδευσή του, ὁ Γρηγόριος μαζί μέ τόν ἀδελφό του Ἀθηνόδωρο πῆγαν στή Βηρυτό γιά νά σπουδάσουν νομικά.
Ὁ Θεός ὅμως εἶχε ἄλλα σχέδια γιά τό Γρηγόριο. Ὅταν περνοῦσε ἀπό τήν Καισαρεία, ἄκουσε τό δεινό ἑρμηνευτή τῶν Γραφῶν, Ὠριγένη. Ὁ Γρηγόριος τόσο πολύ ἐνθουσιάστηκε μαζί του, ὥστε ἄφησε τά νομικά καί διετέλεσε ἐπί χρόνια μαθητής του.
Κατόπιν πῆγε στήν Ἀλεξάνδρεια, καί ἀπό ἐκεῖ ἐπέστρεψε στή Νεοκαισάρεια μέ πλήρη θεολογική μόρφωση καί ἅγιο ζῆλο. Τότε ὁ Μητροπολίτης Ἀμασείας Φαίδημος διέκρινε τά χαρίσματά του καί τόν ἔκανε ἐπίσκοπο Νεοκαισαρείας.
Ἡ ἐπισκοπή αὐτή εἶχε μόνο 17 χριστιανούς! Ὁ Γρηγόριος, ὅμως, δέν τό θεώρησε ὑποτιμητικό. Βασιζόταν πολύ στήν δύναμη τῆς θείας χάριτος καί πάντα εἶχε στό μυαλό του τά ἐνθαρρυντικά λόγια τοῦ θείου Παύλου: «Νά ἐνδυναμώνεσαι μέ τήν χάρη πού μᾶς δίνεται ἀπό τήν σχέση καί τήν ἕνωσή μας μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό». Πράγματι, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ὁ Γρηγόριος ἔκανε καταπληκτικό ἀγώνα καί ἐκχριστιάνισε σχεδόν ὅλη τήν πόλη. Καί ἐνῶ εἶχε παραλάβει 17 χριστιανούς, ὅταν πέθανε εἰρηνικά στά τέλη τοῦ 270 μ.Χ. εἶχαν ἀπομείνει στήν ἐπισκοπική του περιφέρεια μόνο 17 εἰδωλολάτρες!
Ὑπῆρξε δέ τόσο ἐγκρατής στή γλώσσα του, ὥστε δέν βγῆκε ἀπ’ αὐτήν κανένας κακός, περιττός ἢ ἀργός λόγος. Γι’ αὐτό καί ὁ Θεός τόν κόσμησε καί μέ τό χάρισμα τῆς θαυματουργίας.
Ἅγιος Μάξιμος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (17 Νοεμβρίου)
έν εἶναι ἐπαρκῶς καθορισμένο ποιός ἀπό τούς Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, πού φέρουν τό ὄνομα αὐτό εἶναι ὁ Ἅγιος. Κατά πάσα πιθανότητα ὅμως, πρόκειται γιά τόν Μάξιμο Γ’ (1476 – 1482). Αὐτός καταγόταν ἀπό τήν Πελοπόννησο καί ἐργάστηκε μέ πολλούς τρόπους γιά τήν βελτίωση τῶν ἠθῶν. Ὁ ἴδιος μάλιστα, ἀκούραστα κάθε Κυριακή δίδασκε στό λαό τόν θεῖο λόγο.
(Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ, περιττῶς ἐπαναλαμβάνεται σ’ ὁρισμένους Συναξαριστές καί τήν 20η Νοεμβρίου).
Ἅγιος Γεννάδιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (17 Νοεμβρίου)
ολλοί τόν πλοῦτον ἐμίσησαν, τήν δέ δόξαν οὐδείς λένε κι ἐπαναλαμβάνουν συνήθως οἱ ἄνθρωποι, σάν θέλουν νά τονίσουν τήν τεράστια δύναμη πού τά κοσμικά μεγαλεῖα καί ἡ ἀγάπη τῆς δόξας ἔχουν πάνω στήν ἀνθρώπινη καρδιά. Καί ὅμως ὁ Ἅγιος Γεννάδιος, μέ τή βοήθεια τοῦ Χριστοῦ πού ἀγάπησε μέ τήν ψυχή του, ξεπέρασε τό μεγάλο καί ἀχόρταστο τοῦτο πάθος καί νίκησε. Μιά γρήγορη ματιά στούς πιό σημαντικούς σταθμούς τῆς ζωῆς του θά μᾶς τό ἀποδείξει. Ἀλλά καί μία προσεκτική μελέτη τούτων θά μᾶς βοηθήσει νά ἐκτιμήσουμε περισσότερο τό ψυχικό μεγαλεῖο του.
Ποιά ἦταν ἡ ἰδιαίτερη πατρίδα τοῦ Ἁγίου δέν γνωρίζουμε οὔτε καί ποιά ἡ καταγωγή του. Ἐκεῖνο, πού γνωρίζουμε εἶναι, πώς αὐτός ἤκμασε στά τελευταῖα χρόνια τῆς βασιλείας τοῦ αὐτοκράτορα Λέοντος Α’ τοῦ γνωστοῦ καί μέ τό ἐπώνυμο τοῦ Μακέλλη (457 – 474 μ.Χ.). Ἐπίσης ὅτι ἦταν σύγχρονος τῶν μεγάλων ἀσκητῶν Δανιήλ τοῦ Στυλίτη, πού ἔζησε τριάντα τρία χρόνια πάνω σ’ ἕναν στυλό, καί τοῦ Ἀνδρέα τοῦ διά Χριστόν Σαλοῦ. Ὁ σεμνός ἐγκωμιαστής του, ὁ γλυκύτατος τῆς Κύπρου Ἅγιος, ὁ μακάριος Νεόφυτος ἀναφέρει πώς ὁ «γενναῖος Γεννάδιος ἣν πρεσβύτερος τῆς μεγάλης Ἐκκλησίας». Καί ἀκόμη πώς στήν ἕδρα τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας, τήν ξακουστή Πόλη ὅπου ζοῦσε ἀπό νωρίς διακρίθηκε γιά τήν ταπεινοφροσύνη καί τή σεμνότητα τοῦ βίου του, μά καί τή μεγάλη του ἐξυπνάδα καί ἀρετή.
Ὅσιος Λάζαρος ὁ Ζωγράφος (17 Νοεμβρίου)
Ὅσιος Λάζαρος ἀπό τήν παιδική του ἡλικία, ἀσπάστηκε τόν μοναχικό βίο. Ἔμαθε τήν ζωγραφική τέχνη καί τήν ἄσκησε σάν ἐπάγγελμα. Φρόντισε ἀπό νεαρή ἡλικία νά σκληραγωγήσει τόν ἑαυτό του καί νά μάθει τήν ἐγκράτεια. Ἦταν ἐλεήμων μέ τούς ἄπορους καί ὅσους εἶχαν τήν ἀνάγκη τῆς βοήθειάς του.
Ἔτσι λοιπόν, διακρινόμενος γιά τήν βαθιά του πίστη καί τόν πλοῦτο τῶν ἀρετῶν του, τιμήθηκε μέ τό ἀξίωμα τῆς ἱεροσύνης. Ὅταν ὁ Ἅγιος χειροτονήθηκε ἱερέας, ἄρχισε σκληρούς ἀγῶνες ἐνάντια σέ ὅλες τίς αἱρέσεις. Ὑπέστη πολλές διώξεις καί θλίψεις ἀπό τούς ὀπαδούς τῶν αἱρέσεων Εὐτυχοῦς, Νεστορίου καί Διοσκόρου, καί ὄχι μόνο ἀπό αὐτούς ἀλλά καί ἀπό τούς ἄθεους εἰκονομάχους.
Ὁ Ὅσιος ἦταν τόσο ἔνθερμος ὑποστηρικτής τῆς πίστεως πού στάλθηκε στήν Ρώμη γιά νά ἀγωνιστεῖ γιά τά ἀποστολικά καί πατερικά δόγματα. Ἐπέστρεψε μέ μεγάλες ἐπιτυχίες ἀπό τή Ρώμη, στήν Κωνσταντινούπολη.
Πηγαίνοντας πάλι στή Ρώμη γιά τούς ἀγῶνες του, ἀρρώστησε στό μέσο της πορείας του και ἀπεβίωσε ἐν εἰρήνῃ. Τό τίμιο σῶμά του ἀνακομίστηκε καί ἐνταφιάστηκε στήν Ι. Μ. τοῦ Εὐάνδρου.
Ὅσιοι Ζαχαρίας καὶ Ἰωάννης (17 Νοεμβρίου)
ἱ δύο αὐτοί Ὅσιοι ἀναφέρονται σέ κάποια διήγηση, κατά τήν ὁποία ὁ Ἰωάννης εἶδε τόν Ζαχαρία, ὁ ὁποῖος ἦταν σκυτοτόμος* νά βγαίνει ἀπό τό Ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας συνοδευμένο ἀπό θεῖο φῶς. Τόν ἀκολούθησε στό σπίτι του καί ἔμαθε ὅτι, ἂν καί ἦταν παντρεμένος, ζοῦσε μέ παρθενία καί σωφροσύνη, καί ὅσα κέρδιζε ἀπό τήν τέχνη του, τά μισά τά ἔδινε στούς φτωχούς καί ὅτι ἔζησε ζωή θεοφιλή (7ος αἰ. μ.Χ.).
Γιά τόν Ἰωάννη λέγεται, ὅτι ἦταν πλούσιος καί ἀξιωματοῦχος. Περιφρόνησε ὅμως τά ἐγκόσμια καί ζοῦσε ζωή ἁπλή καί ἀσκητική, συχνάζοντας κάθε μέρα στούς ναούς, ὅπου ἔτυχε νά συναντήσει καί τόν πιό πάνω σκυτοτόμο Ζαχαρία.
*Σκυτοτόμος: σανδαλοποιός, ράπτης δερμάτων, κάτι παρόμοιο καί μεταξύ σημερινοῦ τσαγκάρη καί τεχνίτη κατεργασίας καί μεταποίησης δερματίνων εἰδῶν.
