Ἅγιοι Πρόχορος, Νικάνωρ, Τίμων καὶ Παρμενᾶς οἱ Ἀπόστολοι καὶ Διάκονοι (28 Ιουλίου)
ς ἐάν θέλη ἐν ἡμῖν μέγας γενέσθαι, ἔσται ὑμῶν διάκονος». Ὅποιος, δηλαδή, θέλει νά γίνει μέγας μεταξύ σας, εἶπε ὁ Κύριος, ἂς εἶναι ὑπηρέτης σας καί ἂς μαθαίνει νά γίνεται ἐξυπηρετικός στούς ἄλλους.
Σ’ αὐτή τήν κατηγορία ἀνθρώπων ἀνήκαν καί οἱ ἀπόστολοι – ἀπό τούς 70 μαθητές τοῦ Κυρίου – Πρόχορος, Νικάνωρ, Τίμων καί Παρμενάς. Αὐτοί ἦταν μεταξύ τῶν ἑπτά ἐκλεγμένων διακόνων τῆς πρώτης χριστιανικῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων (Πράξ. στ’ 5).
Τό ἔργο τους ἦταν νά ὑπηρετοῦν καί νά ἐπιστατοῦν στή διατροφή τῶν ἀπόρων μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, ἰδιαίτερα τῶν ὀρφανῶν καί τῶν χηρῶν. Ἀλλά ὑπηρετοῦσαν καί στή διάδοση τοῦ Θείου Λόγου.
Οι γραπτές πληροφορίες για τον Άγιο Πρόχορο είναι ελάχιστες. Η μοναδική αναφορά του ονόματος του γίνεται στις Πράξεις των Αποστόλων, ως ενός από τους επτά Διακόνους, τους οποίους χειροτόνησαν οι Απόστολοι.
Πέραν του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων δεν υπάρχει καμία άλλη αναφορά του ονόματος του σ΄ επίσημο έγγραφο. Περισσότερες πληροφορίες βρίσκουμε στο Απόκρυφο έργο "Πράξεις, ήτοι περίοδοι του Αγίου Ιωάννου και Ευαγγελιστού, συγγράφοντος του μαθητού αυτού Προχόρου". Σύμφωνα με το εν λόγω βιβλίο, χειρόγραφα του οποίου εποχής 6ου αιώνα σώζονται στη Μονή μας, ο Πρόχορος παρουσιάζεται ως μαθητής και ακόλουθος του Αποστόλου Ιωάννη στην Μικρά Ασία, στην Έφεσο και στην Πάτμο. Αναφέρεται επίσης ότι κατά την στιγμή του οράματος της Αποκάλυψης ήταν παρών και κατέγραφε, όσα του υπαγόρευε ο Ιωάννης. Η παρουσία του Προχόρου παρότι δεν εξακριβώνεται από έγκυρη πηγή, ενισχύεται από την απεικόνιση της στην Ορθόδοξη εικονογραφία, η οποία τρόπον τινά αποκρυσταλλώνει τη μη καταγραφείσα παράδοση. Μετά την ανάκληση του Ιωάννη από την εξορία τον συνοδεύει στην Έφεσο και στην συνέχεια κατόπιν συστάσεως του Ιωάννη μεταβαίνει στη Νικομήδεια, όπου χειροτονείται Επίσκοπος και υφίσταται μαρτυρικό θάνατο.
Ὁ Τίμων, ἀναγράφεται στόν κατάλογο τῶν Ἁγίων της Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου καί ως Τίμων ὁ Ἱερόδουλος, ἀπό τό χωριό Λαμπαδιστού, τον οποίο εἵλκυσε στή χριστιανική πίστη ὁ ἀπόστολος Βαρνάβας, ὅπως καί τόν ἄλλο Ἱερόδουλο Ἀριστίωνα (βλ. Χάκκεττ, Ἱστορία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Κύπρου, τόμ. Β´, σελ. 167, 210, μετάφραση Χ. Παπαϊωάννου). Υπέστη μαρτυρικό θάνατο στά Βόστρα τῆς Ἀραβίας, ὅπου εἶχε σταλεῖ νά ὑπηρετήσει τό Εὐαγγέλιο.
Ὁ Παρμενάς, ήταν ένας από τους επτά πρώτους διακόνους, έκτος στη σειρά, (Πράξεις 6:5), τον οποίο εξέλεξε η εκκλησία της Ιερουσαλήμ για να διακονεί στα γεύματα και να μεριμνά για τις χήρες και τους φτωχούς (Πράξεις 6:1-6), μετά από υπόδειξη των δώδεκα αποστόλων. Είχε καλή φήμη και ήταν γεμάτος από τη σοφία του Αγίου Πνεύματος (Πράξεις 6:3). Η εκκλησία αφού έφερε τους διακόνους μπροστά στους αποστόλους, προσευχήθηκε γι αυτούς και έβαλε τα χέρια πάνω στα κεφάλια τους (Πράξεις 6:6). Η παράδοση αναφέρει ότι μαρτύρησε στους Φιλίππους.
Ὁ Νικάνωρ, πέθανε στήν Ἱερουσαλήμ, ἐκτελώντας τό διακονικό του ἔργο. Κηδεύθηκε ἀπό τούς ἴδιους τούς Ἀποστόλους, κάτω ἀπό τό πένθος ὅλης της Ἐκκλησίας, τήν ὁποία ὑπηρέτησε μέ ζῆλο καί ἐπιτυχία.
Ἔτσι, ὁ καθένας χωριστά, ἀναδείχθηκε «πιστός διάκονος ἐν Κυρίῳ». Δηλαδή πιστός διάκονος στό ἔργο τοῦ Κυρίου.
Ὁσία Εἰρήνη ἡ Χρυσοβαλάντου (28 Ιουλίου)
αταγόταν από την Καππαδοκία, ήταν κόρη ωραία και ενάρετη, από οικογένεια ευγενών και ενώ είχε επιλεγεί για σύζυγος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’, έγινε μοναχή στη μονή Χρυσοβαλάντου στην Κωνσταντινούπολη. Έκανε μεγάλο φιλανθρωπικό έργο και θαύματα, ενώ η παράδοση λέει ότι ανέβλυσε μύρο από τα λείψανά της. Η σημερινή μονή της στη Λυκόβρυση Αττικής, ιδρύθηκε το 1930 κατόπιν υποδείξεως της ιδίας και εκεί βρίσκεται θαυματουργική εικόνα της. Με την Οσία συνδέονται πολλά θαύματα, κυρίως σε προβλήματα γονιμότητας, όπως μαρτυρούν και τα παιδιά που φέρνουν το χαρακτηριστικό όνομα «Χρυσοβαλάντης» (εορτάζει 28 Ιουλίου).
Γέννηση και καταγωγή
Στα μέσα του 9ου αιώνα μ.Χ., όταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο εικονομάχος Θεόφιλος και σύζυγός του η εικονολάτρισσα Θεοδώρα, όταν η περίοδος της Εικονομαχίας, που για περισσότερο από 100 χρόνια ταλάνισε την αυτοκρατορία, βρισκόταν στην τελευταία φάση της, στην Καππαδοκία της Μικράς Ασίας, γεννήθηκε και έζησε την πρώτη της νεότητα η οσία Ειρήνη η Χρυσοβαλάντου.
Πατέρας της οσίας ήταν ο πατρίκιος Φιλάρετος ο Καππαδόκης. Ήταν από την Καισαρεία της Καππαδοκίας, ευνοούμενος του αυτοκράτορα Θεόφιλου και έμπιστος της συζύγου του Θεοδώρας. Ήταν ο στρατιωτικός διοικητής του εξαιρετικής σημασίας θέματος της Καππαδοκίας.
Μητέρα της η πατρικία Ζωή, γυναίκα όμορφη και σεβαστή σε όλη την Καισαρεία για τον ενάρετο βίο της. Το ανδρόγυνο είχε αποκτήσει δυο κόρες, την Καλλινίκη και την Ειρήνη. Η Καλλινίκη γεννήθηκε το 825 μ.Χ. Οφείλει το όμορφο όνομά της στις θριαμβευτικές νίκες που πέτυχε ο πατέρας της εναντίον των Σαρακηνών τη χρονιά που γεννήθηκε. Τρία χρόνια αργότερα, το 828, γεννήθηκε η Ειρήνη. Ο Φιλάρετος όμως έχασε τη γυναίκα του, όταν εκείνη ήταν ακόμη πολύ νέα. Έτσι, η ανατροφή των δύο κορών τους ανατέθηκε στην πατρικία Σοφία, τη μεγαλύτερη αδερφή του στρατηγού.
Ἅγιος Ἀκάκιος ὁ Μάρτυρας (28 Ιουλίου)
Ἅγιος Ἀκάκιος, καταγόταν ἀπό τήν Ἀπολλωνία καί μαρτύρησε στά χρόνια του βασιλιά Λικίνιου. Ἦταν ἔνθερμος ὑποστηρικτής τοῦ Εὐαγγελίου καί δεινός κήρυκάς του.
Λόγω τοῦ ἔργου του καταγγέλθηκε καί βασανίστηκε. Ὅμως μέ τή Θεία ἐπέμβαση, βγῆκε ἀλάβωτος ἀπό τά βασανιστήρια. Ἔτσι δέν ἔπαθε τίποτα ὅταν τόν ἔριξαν μέσα σέ καζάνι μέ βραστό νερό καί διασώθηκε ἀπό τήν ἀγριότητα πεινασμένου λιονταριοῦ. Βλέποντας αὐτά τά θαύματα ὁ ἔπαρχος Τερέντιος, τόν ἄφησε ἐλεύθερο.
Στή συνέχεια ὁ Ἅγιος μετέβη στήν Μίλητο, ὅπου καί συνέχισε τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου καί τῆς μιᾶς ἀληθινῆς πίστης τοῦ Κυρίου. Ἐκεῖ ὁ Ἅγιος συνελήφθη καί ὁδηγήθηκε στόν ναό τῶν εἰδώλων καί μέ τήν ἀπειλή τῶν βασανιστηρίων, θέλησαν οἱ εἰδωλολάτρες νά τόν κάνουν νά θυσιάσει στά εἴδωλα. Ὁ Ἅγιος Ἀκάκιος ὅμως μέ τήν δύναμη τῆς προσευχῆς του καί μόνο, μπόρεσε νά συντρίψει τά ἀγάλματα τῶν εἰδώλων.
Γι’ αὐτήν του τήν πράξη ἀποκεφαλίστηκε. Τό ἅγιο λείψανό του ἐναποτέθηκε στήν πόλη τῶν Συνάδων.
Ἅγιος Εὐστάθιος ὁ Μάρτυρας (28 Ιουλίου)
εννήθηκε στήν πόλη Ἄγκυρα καί εἶναι ἀπό τά λαμπρά στολίσματα τῆς Ἐκκλησίας.
Θαρραλέος κήρυκας τοῦ Εὐαγγελίου καί ἀκούραστος ἐργάτης τῶν ἐντολῶν του, καταγγέλθηκε στόν ἔπαρχο Κορνήλιο. Στήν ἀνάκριση πού τοῦ ἔκαναν, ἐπέμεινε στήν ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ καί καταδικάστηκε στήν πιό βάρβαρη ποινή. Τοῦ τρύπησαν δηλαδή τούς ἀστραγάλους, καί ἔπειτα ἀφοῦ τόν ἔδεσαν ἀπό τίς τρύπες τῶν πληγῶν του μέ σχοινί, τόν ἔσυραν στόν ποταμό Σάγαρι, στά νερά τοῦ ὁποίου τόν ἔριξαν.
Διασώθηκε ὅμως ἀπό τή Θεία Χάρη καί βγῆκε ἔξω. Ἀλλά μετά ἀπό λίγες μέρες, ὅταν ἔμαθε αὐτό ὁ ἔπαρχος, ντροπιασμένος σκότωσε τόν Εὐστάθιο μέ τό δικό του μαχαίρι.
Ἔτσι ὁ Εὐστάθιος, παρέδωσε τήν ἁγία του ψυχή, στεφανωμένος μέ τό στεφάνι τοῦ μαρτυρίου.
Ἅγιος Χριστόδουλος ὁ Νεομάρτυρας ἐκ Κασσανδρείας (28 Ιουλίου)
Νεομάρτυρας Χριστόδουλος γεννήθηκε σ’ ἕνα χωριό τῆς Κασσάνδρας, πού ὀνομαζόταν Βαλτά. Σέ νεαρή ἡλικία ἦλθε στή Θεσσαλονίκη, ὅπου ἔκανε τό ἐπάγγελμα τοῦ ράφτη.
Πληροφορήθηκε ὅτι κάποιος χριστιανός Βούλγαρος, ἑτοιμαζόταν ν’ ἀρνηθεῖ τόν Χριστό. Τότε ὁ Χριστόδουλος προμηθεύτηκε ἕναν μικρό σταυρό καί πῆγε στό καφενεῖο, ὅπου θά γινόταν ἡ περιτομή τοῦ ἀρνησίχριστου. Διέσχισε τό πλῆθος τῶν γενιτσάρων, καί ἐνῶ χτυποῦσαν τά τύμπανα, πλησίασε τόν ἀρνησίχριστο, παρουσίασε τόν σταυρό καί τοῦ εἶπε: «Ἀδελφέ τί ἔπαθες; Νά ἡ πίστη μας, νά ὁ Χριστός πού σταυρώθηκε γιά τήν ἀγάπη μας. Σύ γιατί ἀφήνεις τόν Χριστό τόν σωτήρα σου καί γίνεσαι Τοῦρκος;». Ἐξαγριωμένοι οἱ Τοῦρκοι, ὅρμησαν καί συνέλαβαν τόν Χριστόδουλο καί μέ χτυπήματα τόν ὁδήγησαν στόν κριτή, ὅπου ἀπαίτησαν τόν θάνατό του. Στήν προτροπή τοῦ κριτῆ ν’ ἀρνηθεῖ τόν Χριστό, ὁ Μάρτυρας μέ θάρρος ἀπάντησε: «... καί σύ ἄφησε τόν μωαμεθανισμό καί γίνε Χριστιανός».
Ἀποδεικνύοντας ἔτσι τήν ἀκλόνητη πίστη του, παραδόθηκε στούς δήμιους, οἱ ὁποῖοι τόν κρέμασαν κοντά στόν ναό τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ στή Θεσσαλονίκη, στίς 28 Ἰουλίου 1777.
Τό λείψανο τοῦ Ἁγίου μέ καρφωμένο τόν σταυρό στήν πλάτη του, παρέμεινε γυμνό κρεμασμένο γιά δυό μέρες. Κατόπιν οἱ Χριστιανοί, ἀγόρασαν τό λείψανό του ἀντί 600 γροσιῶν καί τό ἔθαψαν μέ τιμές.
Ὅσιος Παῦλος ὁ Ξηροποταμηνός (28 Ιουλίου)
ύμφωνα μέ τόν Σ. Εὐστρατιάδη ἡ βιογραφία τοῦ Ὁσίου Παύλου, πού βρίσκεται στό Νέον Ἐκλόγιον, εἶναι τελείως φανταστική.
Σ’ αὐτό φέρεται σάν γιός τοῦ Βασιλιά Μιχαήλ Α’ τοῦ Ραγκαβέ (811 – 813) καί τῆς θυγατέρας τοῦ αὐτοκράτορα Νικηφόρου τοῦ Γενικοῦ. Εὐνουχίστηκε σέ παιδική ἡλικία καί ἔφτασε σέ μεγάλα ὕψη φιλοσοφίας. Ἀπαρνήθηκε τόν κόσμο καί πῆγε στό Ἅγιον Ὄρος, ὅπου ἔκτισε τή Μονή Ξηροποτάμου, τῆς ὁποίας καί ἔγινε ἡγούμενος. Ἡ ἁγιορείτικη παράδοση ὅμως, τόν θέλει σύγχρονο τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου, ἱδρυτή τῆς Λαύρας.
Στή Μονή Ξηροποτάμου σώζονται ἕξι Κανόνες τοῦ Ὁσίου Παύλου στούς Ἁγίους 40 μάρτυρες, Κανόνας ἰαμβικός στόν τίμιο σταυρό καί λόγος στά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου.
